آنسفالوگرافی روشی برای ثبت فعالیت های الکتریکی مغز می باشد. سلولهای مغزی از طریق پالس های الکتریکی با یکدیگر در ارتباط هستند. ثبت پیامهای الکتریکی مغز را آنسفالوگرافی می گویند.
فعالیت الکتریکی مغز توسط میلیارد ها سلول عصبی یا نورون بوجود می آید. برای کاربردهای بالینی معمولا ۸ تا ۳۲ کانال مورد نیاز است و در صورت معمول ۲۰ الكترود بر سر بیمار قرار می گیرد.
کلاه مخصوصی بنام کلاه آنسفالوگرافی بر روی سر بیمار قرار می گیرد که به وسیله سیمهای متعددی که به دستگاه پردازش گر متصل است. الکترودها را در نقاط مختلف سر وصل نموده و هرگونه حرکات الکتریکی مغز را به دستگاه تفسیرگر و مانیتورینگ منتقل می کند. الکترودها به منظور دریافت سیگنال های مغزی در مکانهای خاصی از سر قرار می گیرند. امواج دریافتی از طریق این الکترودها به ورودی تقویت کننده دستگاه EEG متصل می شوند و پس از تقویت و فیلتر شدن مورد بررسی پزشک معالج قرار می گیرد. به منظور کاهش امپدانس (مقاومت) بین سطح الكترود با پوست از ژل مخصوصی به نام ژل آنسفالوگرافی استفاده می شود. امپدانس مقدار مقاومتی است که تحت اختلاف پتانسیل در برابر جریان الکتریکی ظاهر می شود و امپدانس با نماد Z نمایش داده میشود.
شیوه چیدمان الکترود دارای استاندارد جهانی است که به چیدمان ۲۰-۱۰ معروف است. ۲۰-۱۰ استاندارد جهانی است که نحوه الكترود گذاری بر روی سر را مشخص می کند، معمولا برابر با ۲۱ کانال است که در نواحی مختلف سر ثبت می شوند. دامنه امواج مورد استفاده ضعیف و در حدود ۱۰۰-۰ میکروولت است. در نتیجه مهم ترین عامل در شناخت امواج علاوه بر تقویت آن جدا کردن نویزهای محیطی است که دارای ولتاژهایی بالاتر از امواج مغزی هستند.
الکترودها معمولا از جنس نقره هستند و به چند صورت تولید می شوند. نوع فنجانی، بشقابی (الکترودهای سوزنی) و الکترونیک (ELECTRO CAP) است، که معمولا الکترونیک بر مبنای استاندارد ۲۰-۱۰ است و الکترودهای داخل کلاه بر مبنای آن تعبیه شده است که به طور معین در نقاط مورد نظر قرار می گیرد. در ثبت نوارهای مغزی به صورت بلند مدت جهت سهولت کار از این وسیله بیشتر استفاده می گردد.
دستگاه EEG یا دستگاه نوار مغز برای تشخیص تومورهای مغزی، بیماری صرع، مرگ مغزی و اختلالات کارکردی مغز و سایر آزمایش های مغزی به کار میرود.
شاید بتوان گفت اولین بار در سال ۱۹۲۹ هانس برگر به فعالیت های الکتریکی مغز پی برد. الکترودها به کمک چست های رسانا به سطح جمجمه چسپانده می شوند. به مجموعه الکترودها که تکنسین برای ثبت انتخاب می کند مونتاژ (MONTAGE) می گویند.
تعداد نمودارها بسته به تعداد کانال مانیتور و مونتاژ بستگی دارد. مقدار امواج به عوامل متعددی از جمله سن، جنسیت، حالت بیمار (خواب بودن و بیدار بودن، باز و بسته بودن چشم بستگی دارد. یک رابطه عمومی بین درجه فعالیت مغز و فرکانس امواج آنسفالوگرام وجود دارد.
یکی از مزایای EEG مقرون به صرفه بودن و نداشتن عوارض جانبی است. ثبت پتانسیل هائی که پس از تحریک بینایی و شنوایی ثبت می شوند را پتانسیل برانگیخته (EVOKED POTENTIAL) می نامند. از این یافته ها می توان به مطالعات مربوط به اعصاب پرداخت.
برگرفته از کتاب: آشنایی با دستگاه های پزشکی
نویسنده: محمد سرشار
نظرات کاربران