یکی از تجهیزات مهم اتاق عمل و اورژانس دستگاه الکترو شوک است. این دستگاه می تواند با شوک الکتریکی بیمارانی را که به هر دلیل قلب آنها از کار افتاده به ریتم طبیعی بر گرداند.
الکتروشوک قلبی با ایجاد یک شوک الکتریکی، همه فیبرهای عضلانی قلب را به طور همزمان منقبض می کند تا قلب به حالت عادی و طبیعی خود بر گردد. دستگاه دفیبریلاتوريا الکتروشوک به صورت تک فاز با نام مونو فیزیک یا دو فاز با نام بایوفیزیک می باشد.
مونوفیزیک قدیمی تر بوده و برای انجام اعمال شوک نیاز به انرژی بیشتری نسبت به دستگاه بایو فیزیک دارد ولی الكترو شوک بایو فیزیک به دلیل مصرف کمتر انرژی خطر صدمه زدن به سلول های قلبی یا اختلال عملکرد قلبی بعد از احیا را کاهش میدهد.
در دستگاه تک فاز جریان الکتریسیته در یک مسیر جریان دارد در حالی که در دو فاز جریان الکتریکی از یک مسیر جریان میابد و از مسیر دیگر باز می گردد. هر دستگاه الکتروشوک دارای یک منبع تغذیه یا باطری است که می تواند بین ۵ تا ۴۰۰ ژول را در هنگام نیاز برآورده کند. واحد اندازه گیری در دستگاه ژول (وات بر ثانیه می باشد.
الکترو شوک های قدیمی از مدل AC استفاده می شد که جریانی معادل ۵ یا ۶ آمپر یعنی ۶۰HZ AC برای مدت ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ میلی ثانیه اعمال می کرد. اما امروزه برای کارایی بیشتر از جریان DC استفاده میشود.
در دستگاه الکتروشوک های قلبی اتومات یا خودکار که امروزه به بازار عرضه شده است این ویژگی وجود دارد که دستگاه می تواند سیگنال قلبی را پردازش کند و مقدار ژول را تعیین نموده و عمل شوک انجام شود. کاربر فقط باید الکترودهای دستگاه را بر روی سینه بیمار قرار دهد و سیستم را روشن کند؛ این نوع دستگاه سبب گشته تا میدان کاری بیشتری پیدا کند و بسیاری از تکنسین های اورژانس، بهیاران، پرستاران و حتی آتش نشانان در مواقع مقتضی از آن استفاده کنند. اگر پزشک متخصص و کاربر مصلحت بدانند، شوک در مرحله بازدم داده شود بهتر است؛ زیرا به دلیل مقاومت کمتر قفسه سینه در هنگام بازدم انرژی الکتریکی بیشتری به قلب می رسد.
الکترودهای خارجی که به آنها پدال دستی می گویند یکی به نام Apex اپکس) و دیگری به نام sternum (استرنوم) می باشد. پدال استرنوم در طرف راست و پدال ایکس در طرف چپ قرار می گیرد. الکترودهای داخلی یا اینترنال (internal) که به الکترود قاشقی نیز موسوم است؛ بیشتر در جریان عمل قلب باز مورد استفاده قرار می گیرد. فشار روی پدال در هنگام شوک دادن در بزرگسالان حدودا ۸ کیلوگرم، در اطفال ۵ کیلو گرم می باشد.
اندازه پدال شوک در بزرگسالان ۱۳ سانتی متر در کودکان ۸ سانتی متر و در نوزادان ۴ سانتی متر می باشد. معمولا پدال اطفال در زیر پدال بزرگسالان تعبیه گشته و با فشار دادن دکمه از آن جدا می شود. در شوک های تک قطبی ژول وارد شده با نظر پزشک از ۵ تا ۳۶۰ ژول و در دو قطبی از ۵ تا ۲۰۰ ژول می باشد.
بیماران که دارای پیس میکر (باطری قلب) هستند، پدال شوک باید ۱۲ سانتی متر دورتر از باطری باشد. اگر بیمار بر روی تخت فلزی قرار دارد در هنگام شوک دادن نباید اعضای بدنش با آن در تماس باشد حتی از تماس کاربر و همراهان با مریض در هنگام تخلیه شوک باید جلوگیری شود. برای جلوگیری از خطر احتمالی در هنگام تخلیه شوک جریان اکسیژن قطع شود.
از قرار گرفتن فرکانس رادیویی تا یک متری دستگاه جلوگیری شود زیرا سبب اختلال دستگاه وثبت ECG می شود. هرگز الکترودها با هم در تماس نباشند زیرا سبب از بین رفتن خازن و باطری می شود. یکی از موارد مهم عدم تخلیه دستگاه بر روی بیمار پوشیده شدن سطح پدال ها از چربی سطح پوست بیمار است و با تمیز کردن آن قابل رفع می باشد.
بسیاری از باطری ها از نوع نیکل کادنیوم که سبک است مورد استفاده قرار می گیرد اما بعضی از دستگاه ها از باطری های خشک یا لیتوم که نیازی به شارژ مجدد ندارد استفاده می شود. حداکثر هر دو سال جهت اطمینان خاطر باید باطری ها تعویض شود. چون دستگاه الكترو شوک جزو دستگاه های high risk است؛ هر شش ماه یکبار باید از نظر کمی و کیفی مورد آزمایش قرار گیرد و پس از هر عمل شوک برای جلوگیری از نفوذ ژل ها به داخل شیار پدال باید تمیز گردد.
چنانچه به مدت یک سال از باطری هیچ استفاده ای نشود برای اطمینان خاطر باید به تعویض آن اقدام نمود. معمولا بعضی از دستگاه ها مانند دستگاه الکترو شوک zoll بعد از هر عمل شوک به طور اتومات ۱۵ ثانیه از عملکرد بیمار را پرینت می کند که ۶ ثانیه آن زمان اعمال قبل از شوک و ۸ ثانیه مربوط به زمان بعد شوک است.
نوعی از الکتروشوک ها مغزی می باشد که برای درمان بیماری هایی مانند افسردگی، اسکیزوفرنی، پارکینسون و سایر ناراحتی های عصبی طبق تجویز پزشک متخصص اعصاب و روان صورت می گیرد. که مخفف آن ECT می باشد که خلاصه electro convulsive thrapy می باشد. این عمل سابقه ۸۰ ساله دارد و برای ۷۰ درصد بیمارانی که به داروهای افسردگی مقاومت نشان می دهند موثر بوده اما امروزه این دستگاه فقط جهت بیمارانی که دارای افسردگی بسیار شدید هستند مورد استفاده قرار می گیرد.
اولین بار این روش در ایتالیا توسط دو محقق در سال ۱۹۲۸ صورت گرفته است و پس از ۱۱ | دوره درمان برای کسانی که دچار حملات ناگهانی توهم، خیالات و جنون بودند صورت می گرفت. معمولا بین ۶ تا ۱۲ جلسه، یک دوره درمان طول می کشد. بعضی از روانپزشکان معتقدند شاید این نوع درمان کاملا افسردگی را از بین نمی برد، اما علائم آن را بهبود می بخشد.
برگرفته از کتاب: آشنایی با دستگاه های پزشکی
نویسنده: محمد سرشار
نظرات کاربران